Nghị Luận Văn Học Lớp 10 Bài Cảnh Ngày Hè Của Nguyễn Trãi, Nghị Luận Cảnh Ngày Hè

Nguyễn Trãi sinh năm 1380 và mất năm 1442, là một nhà chính trị, quân sự xuất chúng dưới thời Lê. Song không chỉ nổi tiếng với những tác phẩm chính trị như Bình Ngô Đại cáo, thông qua bài nghị luận văn học cảnh ngày hè ta còn thấy được một khía cạnh khác của ông: một tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống cũng như hết lòng vì đất nước.

1, Hướng dẫn làm đề nghị luận văn học cảnh ngày hè: Phân tích câu đề thứ nhất: Hoàn cảnh tâm hồn Nguyễn Trãi hòa vào thiên nhiên.

Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Trãi, bức tranh thiên nhiên mùa hè của làng quê Bắc Bộ hiện lên rực rỡ

“Rồi hóng mát thuở ngày trường”

Ta cùng xem về hoàn cảnh sáng tác của bài thơ. Đó là khi Nguyễn Trãi đã cáo quan về ở ẩn, cuộc sống của ông “suốt ngày nhàn nhã khép phòng văn” ở nơi “Côn Sơn suối chảy rì rầm”. Một ngày thường trôi qua sao mà lâu thế! Thay vì nói “ngày thường”, cách dùng từ“ngày trường” của Nguyễn Trãi mang sắc thái tự sự và dễ dàng bày tỏ nỗi lòng của tác giả trong một ngày rỗi rãi. Với tâm trạng ấy, trong một buổi “tịch dương”, thi nhân ngồi xuống hiên nhà, để hồn mình hòa vào thiên nhiên mùa hạ tràn đầy nhựa sống.

2, Hướng dẫn làm đề nghị luận văn học cảnh ngày hè: Phân tích 3 câu thơ tiếp theo: Bức tranh thiên nhiên

“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,

Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.

Ba câu thơ tiếp theo là bức tranh thiên đầy màu sắc. Tác giả đã không tuân thủ kết cấu đề, thực, luận, kết trong luật thơ Đường. Ngay trong câu“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương” đã là một câu tả thực.

Không chỉ thể hiện sự sáng tạo, phá cách, nét miêu tả thiên nhiên trong bài thơ cảnh ngày hè ngữ văn 10 còn chứng tỏ cảm xúc và hồn thơ rạo rực trong thi nhân trước cảnh đẹp không thể chờ đợi, chần chừ thêm nữa. Bức tranh thiên nhiên mùa hè hiện lên trong thơ Nguyễn Trãi với những hình ảnh giản dị mà đầy sức sống: “hòe”, nào “thạch lựu”, nào “hồng liên”. Không phải những tùng, trúc, cúc, mai như các bài thơ trước, ông đề cao nét đẹp bình dị, mộc mạc của những loài cây dân dã, thân thuộc với người thôn quê.

Xem thêm: Những Phương Trình Hoá Học Lớp 11 Hoá Hữu Cơ Đầy Đủ Nhất, Top 3000 Phương Trình Hóa Học Quan Trọng

Toàn văn bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi

Điều này cũng được bắt gặp trong bài “Cây chuối”:

“Tự bén hơi xuân tốt lại thêm

Ðầy buồng lạ, màu thâu đêm”.

Quay lại với hoa hòe, qua từ láy “đùn đùn” và thêm một chữ “rợp”, cây hoa hòe càng được tiếp thêm nhịp chuyển động mạnh mẽ, sôi sục. Nếu như Nguyễn Du trọng miêu tả hình sắc: “Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông” thì qua bài nghị luận văn học cảnh ngày hè Nguyễn Trãi lại làm tôn lên vẻ đẹp giàu sức sống của loài hoa nở vào mùa hạ. Bên cạnh sử dụng thị giác, thi nhân còn dùng khứu giác để cảm nhận thiên nhiên: “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”, thoang thoảng trong gió mùa thơm đặc trưng của mùa hạ. Sự kết hợp giữa sắc và hương trong thơ Nguyễn Trãi mới thật hoàn hảo!

3, Hướng dẫn làm đề nghị luận văn học cảnh ngày hè: Phân tích 3 câu thơ tiếp theo: Bức tranh cuộc sống

Lao xao chợ cá làng ngư phủ,

Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.”

Nối tiếp bức tranh thiên nhiên ở hai câu thơ trên là bức tranh cuộc sống với nhịp điệu rộn rã của âm thanh xa xa: “Lao xao chợ cá làng ngư phủ”. Đây là âm thanh của tiếng mua bán và trò chuyện rôm rả của những người ngư dân được mùa. Hòa trong cái nhộn nhịp ấy còn có “Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.” Tâm hồn mơ mộng, giàu liên tưởng và tình yêu lãng mạn, sâu sắc với thiên nhiên chính là cơ sở cho phép so sánh tiếng ve inh ỏi như tiếng đàn trong bài nghị luận văn học cảnh ngày hè

Không chỉ vẽ nên những nét chấm phá về thiên nhiên mà bức tranh cuộc sống cũng được Nguyễn Trãi mô tả hết sức sinh động

Cả đoạn thơ tràn ngập lòng yêu đời, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của Nguyễn Trãi. Hai âm thanh hòa hợp với nhau, tạo không khí vui tươi, rộn rã, xóa tan vẻ u tịch, lặng lẽ thường thấy trong cảnh hoàng hôn thường thấy trong văn thơ trung đại

Một số tài liệu cảnh ngày hè để đối chiếu có thể kể đến như thơ của Bà Huyện Thanh Quan:

“Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà.”

hay “Cỏ khô xơ xác đầy trên lốiư

Chiều xuống quạnh hiu bốn phía non”

như Nguyễn Du đã miêu tả.

4, Hướng dẫn làm đề nghị luận văn học cảnh ngày hè: Phân tích 2 câu thơ cuối bài: Mong muốn của nhà thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn.

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương.”

Dưới thời vua Ngu Thuấn trong lịch sử Trung Quốc, thiên hạ thái bình, nhân dân ấm no. Vì vậy mà Nguyễn Trãi ước mơ có được cây đàn của nhà vua để đàn lên khúc Nam Phong, cho đồng bào một cuộc sống êm ấm, no đủ. Điều đó cho thấy, tuy đã về ở ẩn, nhưng tấm lòng của thi nhân không chỉ chôn chặt nơi Côn Sơn mà trải đi “khắp đòi phương”. Qua bài nghị luận văn học cảnh ngày hè ta thấy được đó là tấm lòng yêu nước, thương dân được gửi gắm và dồn nén trong chữ “dân” đầy thân thương ở cuối bài. Thêm vào đó, nhịp điệu câu thơ cuối: bằng/ bằng/ trắc/ trắc/ bằng/ bằng chậm rãi, đều đều đã vẽ nên bức tranh đất nước bình yên, đời sống nhân dân không còn khổ cực lầm than.

Xem thêm: Giải Vở Bài Tập Tiếng Việt Lớp 4 Tập 2 Tuần 32, Giải Vở Bài Tập Tiếng Việt 4 Tuần 32

Từ đó, ta đặt ra một giả thiết, phải chăng bức tranh thiên nhiên và cuộc sống nhộn nhịp ở những câu thơ trên không phải cảnh sắc xung quanh tác giả mà chính là viễn cảnh trong tâm tưởng của ông trong những đêm mưa “Ngâm rồi vẫn chẳng ngủ/ Đứt nỗi đến tờ mờ”. Giấc mơ mang tính chất vĩnh hằng tồn tại, ấp ủ trong Nguyễn Trãi từ thời trai trẻ, kéo dài suốt một đời người mà qua bài nghị luận văn học cảnh ngày hè đã bộc lộ và tô điểm cho nhân cách của ông

Tấm lòng của Nguyễn Trãi cũng giống như nỗi suy tư của Hồ Chí Minh trong bài “Cảnh khuya”: “Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa

Cảnh khuya như vẽ, người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.”

Hai khung cảnh đẹp như tranh vẽ, hai trái tim nặng tình nghĩa với dân, với nước!

Các biện pháp tu từ cảnh ngày hè như: trường từ vựng các loài hoa đặc trưng cho mùa hạ “hòe”, “thạch lựu”, “hồng liên” hay biện pháp nghệ thuật so sánh “Dắng dỏi cầm ve” cũng tạo nên sự đặc sắc của tác phẩm. Bên cạnh đó còn phải kể đến sự sáng tạo và phá cách của Nguyễn Trãi trong cách vận dụng thể thơ Đường luật. Trong bài thơ làm theo thể thất ngôn bát cú thường có xen lẫn những câu lục ngôn, lại không tuân thủ kết cấu đề thực luận kết, khiến tác phẩm không bị gò bó, buộc chặt trong luật thơ Đường. Bên cạnh đó,

Thông qua bài nghị luận văn học cảnh ngày hè ta đã thấy được tấm lòng yêu nước thương dân luôn tràn đầy trong lòng Nguyễn Trãi, dù ông đã lui về ở ẩn ở Côn Sơn. Qua những dòng thơ trong tác phẩm Cảnh ngày hè, ta lại một lần nữa bắt gặp tư tưởng nhân nghĩa sáng ngời của ông, đúng như những gì ông đã viết trong Bình Ngô Đại cáo: “Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân”