Dàn Ý Bài Văn Nghị Luận Xã Hội Lớp 11, Dàn Ý Chung Bài Văn Nghị Luận Xã Hội

Thầy Phạm Hữu Cường chia sẻ, để làm tốt văn nghị luận xã hội, học sinh cần vận dụng các phép lập luận giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp.

Đang xem: Dàn ý bài văn nghị luận xã hội lớp 11

Thầy Phạm Hữu Cường, giáo viên Ngữ Văn tại Hệ thống giáo dục HOCMAI, chia sẻ cách làm một bài văn nghị luận xã hội thông thường gồm 4 bước: Tìm hiểu đề và tìm ý cho bài viết; lập dàn ý cho bài viết; viết bài văn theo dàn ý đã lập và cuối cùng là kiểm tra soát lỗi và hoàn thiện bài viết.

Ở chương trình Ngữ văn THPT, có hai dạng bài nghị luận xã hội mà học sinh thường gặp là: nghị luận về một tư tưởng đạo lí và nghị luận về một hiện tượng đời sống. Thầy Phạm Hữu Cường cũng chia sẻ về cách lập dàn ý và đặc trưng riêng trong phần triển khai nội dung của từng dạng bài.

Thầy Phạm Hữu Cường, giáo viên Ngữ Văn tại Hệ thống giáo dục HOCMAI.

Dạng bài nghị luận về một tư tưởng đạo lí

Theo thầy Phạm Hữu Cường, với dạng bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí, phần mở bài học sinh cần dẫn dắt, giới thiệu tư tưởng, đạo lí cần bàn luận và mở ra hướng giải quyết vấn đề.

Đến phần thân bài, trước hết học sinh cần giải thích tư tưởng, đạo lí cần bàn luận. Trong quá trình giải thích cần lưu ý bám sát tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu, tránh suy diễn chủ quan, tuỳ tiện. Chỉ giải thích những từ ngữ, hình ảnh còn ẩn ý hoặc chưa rõ nghĩa. Thầy Cường cũng nhấn mạnh, khi giải thích học sinh phải đi từ yếu tố nhỏ đến yếu tố lớn, bắt đầu giải thích từ ngữ, hình ảnh trước, rồi mới khái quát ý nghĩa của toàn bộ tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu.

Tiếp đó, học sinh triển khai bàn luận tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu. Trước hết là bàn luận về mức độ đúng đắn, chính xác, sâu sắc của tư tưởng đạo lí đề bài đưa ra. Khi bàn luận nội dung này, học sinh cần lưu ý phân tích, chia tách tư tưởng đạo lí thành các khía cạnh để xem xét, đánh giá. Dùng lí lẽ, lập luận và dẫn chứng để chứng minh tính đúng đắn, đồng thời bác bỏ những biểu hiện sai lệch có liên quan đến vấn đề tư tưởng, đạo lí được bàn luận. Đồng thời, khi bàn luận, các em chú ý đánh giá thận trọng, khách quan, có căn cứ vững chắc.

Thứ hai là bàn luận về mức độ đầy đủ, toàn diện của tư tưởng đạo lí. Ở phần này học sinh nên tự đặt ra và trả lời các câu hỏi: Tư tưởng đạo lí ấy đã đầy đủ, toàn diện chưa? Có thể bổ sung thêm điều gì? Trong quá trình viết, học sinh cần lật đi lật lại vấn đề, xem xét từ nhiều góc độ, nhiều quan hệ để đánh giá và bổ sung cho hợp lí, chính xác. Đặc biệt, người viết cần có bản lĩnh, lập trường tư tưởng vững vàng, cần có suy nghĩ riêng, dám đưa ra chính kiến riêng, miễn là có lí, có tinh thần xây dựng và phù hợp đạo lí.

Sau khi triển khai xong vấn đề, học sinh cần rút ra bài học nhận thức và hành động trong cuộc sống: Bài học đó phải được rút ra từ chính tư tưởng đạo lí mà đề yêu cầu, phải hướng tới tuổi trẻ, phù hợp và thiết thực với tuổi trẻ, tránh chung chung, trừu tượng.

Theo thầy Phạm Hữu Cường, học sinh nên rút ra 2 bài học, một bài học về nhận thức và một bài học về hành động. Bài học được nêu cần chân thành, giản dị, tránh hô khẩu hiệu, tránh hứa suông, hứa hão.

Cuối cùng, trong phần kết bài, học sinh đánh giá ngắn gọn, khái quát về tư tưởng, đạo lí đã bàn luận và phát triển, liên tưởng, mở rộng, nâng cao vấn đề.

Xem thêm: Giải Bài 1, 2, 3, 4 Trang 89 Vở Bài Tập Tiếng Việt Lớp 5 Tập 2 Trang 89

Dạng bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống

Đối với dạng bài thứ hai – nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống, phần mở bài học sinh cũng cần giới thiệu sự việc, hiện tượng cần bàn luận và mở ra hướng giải quyết vấn đề.

Trong phần thân bài, bước đầu tiên học sinh cần làm là giải thích hiện tượng đời sống. Khi giải thích cần bám sát hiện tượng đời sống mà đề yêu cầu, tránh suy diễn chủ quan, tuỳ tiện và làm nổi bật được vấn đề cần bàn bạc trong bài.

Đến phần bàn luận, nhiệm vụ của học sinh là phân tích các mặt, các biểu hiện của sự việc, hiện tượng đời sống cần bàn luận. Thông qua việc phân tích, học sinh nêu đánh giá, nhận định về mặt đúng – sai, lợi – hại, lí giải mặt tích cực cũng như hạn chế của sự việc, hiện tượng ấy, từ đó, bày tỏ thái độ đồng tình, biểu dương hay lên án, phê phán.

Điểm đặc trưng của dạng bài này là, học sinh cần chỉ ra nguyên nhân của của sự việc, hiện tượng ấy và nêu phương hướng khắc phục mặt tiêu cực, phát huy mặt tích cực của sự việc, hiện tượng. Sau đó, rút ra bài học nhận thức và hành động từ việc liên hệ với bản thân và thực tế đời sống.

Trong phần kết bài, học sinh nêu đánh giá chung về sự việc, hiện tượng đời sống đã bàn luận và phát triển, mở rộng, nâng cao vấn đề.

Đối với cả các bài văn nghị luận xã hội, sau khi viết xong, học sinh cần đọc lại để sửa lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp đồng thời, chú ý liên kết mạch lạc giữa các câu trong đoạn văn và giữa các phần trong bài văn.

Những lưu ý chung về dạng bài nghị luận xã hội

Với nhiều năm kinh nghiệm luyện thi đại học, thầy Phạm Hữu Cường cho rằng, nghị luận về một tư tưởng, đạo lí là dạng bài khó nhất trong số các dạng bài văn nghị luận xã hội.

Khi làm các bài văn nghị luận xã hội, học sinh thường mắc phải các lỗi sai như: Viết đoạn văn nghị luận xã hội quá dài; Sử dụng sai thao tác nghị luận và kĩ năng làm văn khi viết đoạn nghị luận xã hội; Phân bổ thời gian làm bài nghị luận xã hội chưa hợp lý; Không đảm bảo đúng yêu cầu về hình thức viết mà đề bài cho và trình bày không rõ ràng, mạch lạc, tẩy xoá.

Theo thầy Phạm Hữu Cường, phần nghị luận xã hội chiếm 3/10 điểm của đề thi. Do đó, muốn làm tốt và đạt điểm tối đa câu nghị luận xã hội, học sinh nên nắm vững phương pháp, kĩ năng làm các kiểu bài nghị luận xã hội, đặc biệt là dạng đề tổng hợp, vừa hướng về một tư tưởng, đạo lí, vừa đề cập đến một hiện tượng đời sống, vì trong thực tế, đề thi thường ra theo dạng này.

Bên cạnh đó, học sinh cần thường xuyên đọc sách báo, tạp chí, theo dõi các tin tức thời sự, cập nhật các vấn đề mà xã hội đang quan tâm. Ngoài ra, học sinh có thể tìm, giải thích và bình luận những câu danh ngôn thể hiện những tư tưởng đạo lí sâu sắc, có ý nghĩa đối với đời sống xã hội và gần gũi với tuổi trẻ. Các câu danh ngôn này thường có rất nhiều trên internet, sách vở, các cuốn lịch. Về dẫn chứng, học sinh nên chọn những con người, sự việc, câu chuyện trong lịch sử dân tộc và đời sống xã hội để làm sáng tỏ quan điểm và sự đánh giá của mình.

Xem thêm: Slide Đồ Án Tốt Nghiệp Mẫu, 10 Mẫu Slide Đồ Án Tốt Nghiệp

“Các em nên tập cho mình thói quen suy nghĩ, bàn bạc, đánh giá, nhận xét, bày tỏ quan điểm riêng về những vấn đề xã hội sâu sắc, nổi bật, có ý nghĩa và gần gũi với tuổi trẻ; cũng như đưa ra các lí lẽ, lập luận để những đánh giá, nhận xét của mình có căn cứ và sức thuyết phục. Một bài văn nghị luận xã hội hay và đạt điểm cao không phải là đúng đáp án hay không đúng đáp án, mà quan trọng là đưa ra được những quan điểm riêng về vấn đề cần bàn luận, những lập luận, lí lẽ vững chắc, có sức thuyết phục người chấm bài”, thầy Phạm Hữu Cường chia sẻ.