Bài Văn Nghị Luận Về Tác Phẩm Văn Học Lớp 9, Cách Làm Bài Văn Nghị Luận Về Tác Phẩm Truyện

Kiến thức cơ bản

Các kiến thức bạn cần nắm vững:

• Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét đánh giá của mình về nhân vật sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.

• Những nhận xét, đánh giá về truyện phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm được người viết phát hiện và khái quát.

• Các nhận xét, đánh giá về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) trong bài nghị luận phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.

• Bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cần có bố cục mạch lạc, có lời văn chuẩn xác, gợi cảm.

Gợi ý trả lời các câu hỏi trên sách giáo khoa:

Đọc văn bản (trang 61 đến 63 SGK Ngữ văn 9 tập 2) và trả lời các câu hỏi.

a) Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì? Hãy đặt một nhan đề thích hợp cho văn bản.

b) Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản.

c) Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) như thế nào? Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra để làm sáng tỏ cho từng luận điểm. (Gợi ý: Những luận cứ đó được lấy ở đâu, gồm những điều gì?)

Trả lời

a) Vấn đề nghị luận của bài văn là: Những tác phẩm chất đáng yêu của nhân vật anh thanh niên làm công tác khí tượng nơi Sapa. Có thể đặt tên bài văn là Sapa, nét đẹp thầm lặng đáng yêu hay Nét đẹp lặng lẽ của Sapa.

b) Những câu văn nêu lên luận điểm của bài văn:

– “Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của Sapa cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục… Trong đó, anh thanh niên – nhân vật chính của tác phẩm – đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ” (Các câu nêu vấn đề nghị luận).

– “Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình” (Câu nêu luận điểm).

– Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước, thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. (Câu nêu luận điểm).

– Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu”. (Câu nêu luận điểm).

c) Từng luận điểm được phân tích, chứng minh một cách thuyết phục bằng các dẫn chứng cụ thể trong tác phẩm. Các luận cứ được sử dụng xác đáng, sinh động rút ra từ những chi tiết, hình ảnh đặc sắc trong tác phẩm.

Luyện tập

Đọc đoạn văn (trang 64 SGK Ngữ văn 9 tập 2) rồi trả lời câu hỏi: Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì? Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào? Các ý kiến ấy giúp chúng ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc?

Trả lời

Đoạn văn trang 64 sách giáo khoa Ngữ văn 9 tập hai, nêu lên vấn đề: sự lựa chọn của Lão Hạc. Để khai triển khai luận điểm này, tác giả Văn Giá đã nêu lên những ý kiến chính:

1. Lão Hạc phải giải quyết, chọn lựa giữa cái sống và cái chết:

+ Sống có giữ được mảnh vườn cho con không?

+ Hay là chết sẽ giữ được mảnh vườn.

2. Nếu phải chết thì nên chết như thế nào, chuẩn bị ra sao?

– Giết con Vàng trước, chuẩn bị tự tử một cách chu đáo.

+ Gửi ba mươi đồng cho ông Giáo.

+ Gửi văn tự mảnh vườn cho ông Giáo.

3. Ý nghĩa cái chết của Lão Hạc:

– Lão Hạc chết trong hơn sống nhục, chết cao ngạo và thảm khốc.

– Lão Hạc hi sinh vì tình phụ tử thiêng liêng.

– Lão Hạc dùng cái chết để bảo toàn nhân cách.

– Lão Hạc dùng cái chết để cấy cái sống cho đứa con trai.

Xem thêm: Giải Bài Tập Toán Lớp 5 Trang 40 Tập 2, Giải Vở Bài Tập Toán Lớp 5

Các ý kiến trên đây của Văn Giá giúp ta hiểu thêm nhân cách cao quý và sự hi sinh lớn lao của Lão Hạc, một hình tượng lão nông thà chết trong hơn sống đục trong một giai đoạn lịch sử đen tối của đất nước ta đầu thế kỉ 20.

I – Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi (trang 61 – SGK Ngữ Văn 9 tập 2)

Câu hỏi :

a) Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì ? Hãy đặt một nhan đề thích hợp cho văn bản.

Vấn đề nghị luận của văn bản: những phẩm chất đẹp đẽ của nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.

Đặt nhan đề cho văn bản :

– Một con người thầm lặng ở Sa Pa

– Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ.

b) Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào ? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản.

– Luận điểm xuất phát (Mở bài) : anh thanh niên trong “Lặng lẽ Sa Pa” để lại nhiều ấn tượng khó phai mờ.

– Luận điểm mở rộng (Thân bài) :

+ Luận điểm 1 : Anh thanh niên có lòng yêu đời, yêu nghề và tinh thần trách nhiệm cao trong công việc.

+ Luận điểm 2 : Anh thanh niên rất hiếu khách, chu đáo.

+ Luận điểm 3 : Anh thanh niên rất khiêm tốn.

– Luận điểm kết thúc (Kết bài) : Những con người như anh thanh niên thật đáng trân trọng, tin yêu.

– Các câu văn nêu lên luận điểm của văn bản :

+ Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục. Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu – nhân vật chính của tác phẩm – đã để lại cho chúng ta những ấn tượng khó phai mờ. (các câu nêu vấn đề nghị luận).

+ Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. (câu chủ đề nêu luận điểm).

+ Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. (câu chủ đề nêu luận điểm)

+ Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu. (những câu cô đúc vấn đề nghị luận)

=> Người viết dẫn dắt các luận điểm một cách rõ ràng, chặt chẽ và lôgíc.

c) Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) như thế nào ? Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra để làm sáng tỏ cho từng luận điểm. (Gợi ý: Những luận cứ đó được lấy ở đâu, gồm những điều gì ?)

Để khẳng định các luận điểm, người viết đã sử dụng các thao tác: giải thích, chứng minh, phân tích, tổng hợp,…. một cách hài hoà, khéo léo và thuyết phục. Các luận cứ đều được lấy từ tác phẩm và tập trung xoay quanh nhân vật anh thanh niên. Có thể nói, người viết dẫn dắt các luận điểm một cách rõ ràng, chặt chẽ và lôgíc.

II – Luyện tập

Đọc đoạn văn sau rồi trả lời câu hỏi : Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì ? Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào ? Các ý kiến ấy giúp ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc ?

Đọc văn trang 64 – SGK Ngữ Văn 9 tập 2

Trả lời :

– Vấn đề nghị luận : tình thế lựa chọn nghiệt ngã của nhân vật lão Hạc và vẻ đẹp của nhân vật này.

– Những ý kiến chính :

+ Tình thế lựa chọn nghiệt ngã của lão Hạc : Lựa chọn giữa cái sống và cái chết.

+ Phân tích tâm trạng của nhân vật lão Hạc : Chọn cái chết một cách dứt khoát để bảo toàn danh dự, chết mà không phiền lụy đến người khác, chết để đổi lấy cuộc sống cho con trai.

– Ý nghĩa của các ý kiến nghị luận : làm nổi bật vẻ đẹp của nhân vật lão Hạc (sống vì con, lo lắng cho con, hi sinh cuộc sống của mình để tạo dựng cuộc sống cho con, không muốn gây phiền hà cho người khác). Bằng cách sự phân tích cụ thể nội tâm, hành động của nhân vật lão Hạc, bài viết đã làm sáng tỏ một nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hi sinh cao quý.

I. Tìm hiểu bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Giải câu hỏi (Trang 61 SGK ngữ văn 9 tập 2)

Đọc văn bản trong SGK và trả lời câu hỏi.

a) Vấn đề nghị luận của văn bản này là gì? Hãy đặt một nhan đề thích hợp cho văn bản.

b) Vấn đề nghị luận được người viết triển khai qua những luận điểm nào? Tìm những câu nêu lên hoặc cô đúc luận điểm của văn bản.

c) Để khẳng định các luận điểm, người viết đã lập luận (dẫn dắt, phân tích, chứng minh) như thế nào? Nhận xét về những luận cứ được người viết đưa ra để làm sáng tỏ cho từng luận điểm. (Gợi ý: Những luận cứ đó được lấy ở đâu, gồm những điều gì?)

Trả lời:

a) Văn bản nghị luận về vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long.

Có thể đặt tên cho văn bản là: Con người của Sa Pa lặng lẽ hoặc Sức sống Sa Pa…

b) Các luận điểm:

– Tấm lòng yêu đời, tinh thần trách nhiệm cao với công việc

– Lòng hiếu khách và sự chu đáo với mọi người

– Sự khiêm tốn

c) Cách dẫn dắt từng luận điểm: Nêu luận điểm (thể hiện ở các câu chủ đề đầu đoạn)

– phân tích, chứng minh các luận điểm

– Khái quát chung, nâng cao vấn đề.

Xem thêm: Viết Phương Trình Axit Glutamic Naoh Clh3N, Cu 1 (30 Im) Vit Phng Trn

II. Luyện tập

Giải câu hỏi – Luyện tập (Trang 63 SGK ngữ văn 9 tập 2)

Đọc đoạn văn sau rồi trả lời câu hỏi: Vấn đề nghị luận của đoạn văn là gì? Đoạn văn nêu lên những ý kiến chính nào? Các ý kiến ấy giúp ta hiểu thêm gì về nhân vật lão Hạc?

Trả lời:

– Đoạn văn nghị luận: cái chết của nhân vật lão Hạc, qua đó thấy được vẻ đẹp nhân cách của nhân vật này trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao.